نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 885 )                                                                      

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم  ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت بیست و هشتــــم )

شکایت به خدا ، نه از خدا

جزء سیزد هــم صفحــه 245 آیه 86 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم

قَالَ إِنَّمَا أَشْکُو بَثِّی وَحُزْنِی إِلَى اللّهِ وَأَعْلَمُ مِنَ اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ

 تفسیـــر لفظـــی :

گفت من شکایت غم و اندوه خود را پیش خدا مى‏ برم

از [عنایت] خدا چیزى مى‏ دانم که شما نمى‏ دانید

 تفسیر ادبی و عرفانی :

یعقوب شکایت به خــــــــدا کرد نه شکایت از خــــدا ! 

هرکس شکایت به خـــدا کنــد ؛ خـــدا به داد او می رسد !

ولی هرکه شکایت از خــــدا کنـد ؛ از خـــداجــــــدا می شود !

یعقوب گفت :

درد خود را به خـــــــــدا بــردارم ،

و از او به کـــــــس ننــــــــالــــــــم !

که من می دانم او دردها را شفا دهنده ،

و حاجت ها را برآورنــــده ( قاضیَ الحاجات )

و مهمّات را کفایت دهنده است ( کافِیَ المُهِمّات )

آن گاه زبان به زاری و تضرع گشود و گفت :

خــدایــــــــا ؛

به هر صفت که هستم ؛ بر خواست تو موقوفم ،

و به هر نــــام که مرا خوانند ؛ به بندگیِ تو معروفم .

تا جان دارم غـــم تــــو را غم خــــوارم

بی جان غم عشق تو به کس نسپارم

پیــــر مى فروش

عهـدى که بستـــه بودم با پیــــر مى فروش 

در ســـال قبل ، تــــــازه نمودم دوباره دوش  

افسوس آیــــدم که در این فصــل نـو بهـــــار

یاران تمام ، طـــــرف گلستـان و من خمـوش  

من نیـز با یـــکى دو  گُلنـــــــدام سیـــــم ‏تـن

   بیرون روم به جانب صحرا ، به عیش و نوش  

حیف است این لطیفــه ی عمـــر خــداى داد

ضـــــــایع کنــــم به دلــق ریایىّ و دیگجـوش  

دستى به دامـــــن بت مـــه طلعتـــى زنـــم

اکنون که حاصلم نشد از شیـخ خرقــه پوش  

از قیـــل و قــال مدرســــه ‏ام ، حاصلى نشد

جـــــز حرف دلخراش پس از آن همه خروش

حالـــى به کنج میکــده ، با دلبــــــرى لطیف

بنشینم و ببندم از این خلق ، چشم و گوش

دیگـــر حدیث از لب "هندى" تو نشنَـــــــوى

جــــزصحبت صفاى مى و حرف  مى‏فروش

[ دیوان امام خمینی (ره) ص 131 ]

أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ

وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قَلیلاً ما تَذَکَّرُونَ

آیا کسی که دعای مضطر را اجابت می کند ؟و گرفتاری را بر طرف می سازد ؟

و شما را خلفای زمین قرار می دهد، آیا معبودی با خداست؟ کمتر متذکر می شوید.

( آیه 62 سوره مبارکه ی نمل )

در آن هنگام که تمام درهاى عالم اسباب به روى انسان بسته مى‏ شود

و کارد به استخوانش مى‏ رسد،

و از هر نظر درمانده و مضطر مى ‏گردد،

تنها کسى که مى‏ تواند قفل مشکلات را بگشاید،

و بن‏ بست ها را بر طرف سازد،

و نور امید در دل ها بپاشد،

و درهاى رحمت به روى انسان های درمانده بگشاید،

تنها ذات پاک او است و نه غیر او .

... در بعضى از روایات این آیه ؛

تفسیر به قیام حضرت مهدى (صلوات اللَّه و سلامه علیه) شده است.

در روایتى از امام باقر علیه السلام مى‏ خوانیم که فرمودند :

به خدا سوگند گویا من مهدى (ع) را مى‏ بینم

که پشت به حجر الاسود زده و خدا را به حق خود مى‏ خواند ...

سپس فرمود : به خدا سوگند ؛

مضطر در کتاب‌اللَّه در آیه أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ ... او است.

در حدیث دیگرى از امام صادق علیه السلام  چنین آمده :

این آیه در مورد مهدى از آل محمد (ع) نازل شده است ،

به خدا سوگند مضطر او است،

هنگامى که در مقام ابراهیم دو رکعت نماز بجا مى ‏آورد

و دست به درگاه خداوند متعال بر مى‏ دارد

دعاى او را اجابت مى ‏کند،

ناراحتى ‏ها را بر طرف مى‏ سازد،

و او را خلیفه روى زمین قرار مى ‏دهد .

بدون شک منظور از این تفسیر

(همانگونه که نظائر آن را فراوان دیده ‏ایم)

منحصر ساختن مفهوم آیه به وجود مبارک حضرت مهدى (عج) نیست ،

بلکه آیه مفهوم گسترده ‏اى دارد

که یکى از مصداق هاى روشن آن

وجود امام مهدى (علیه‌ السلام) است که ؛

در آن زمان که همه جا را فساد گرفته باشد ،

درها بسته شده ، کارد به استخوان رسیده ،

بشریت در بن بست سختى قرار گرفته ،

و حالت اضطرار در کل عالم نمایان است  ؛

در آن هنگام در مقدس ‏ترین نقطه روى زمین

دست به دعا برمى ‏دارد

تقاضاى کشف سوء مى‏ کند

و خداوند این دعا را

سر آغاز انقلاب مقدس جهانى او قرار مى‏ دهد

و به مصداق : « وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ »

او و یارانش را خلفاى روى زمین قرار می دهد.

(برگرفته از تفسیر نمونه ، ج‏ 15، ص: 518-522)

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 883 )                                                                        

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت بیست و ششــــم )

سیـاستِ عتـاب حـقّ

جزء سیزد هــم صفحــه 245 آیه 81 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم

ارْجِعُواْ إِلَى أَبِیکُمْ فَقُولُواْ یَا أَبَانَا إِنَّ ابْنَکَ سَرَقَ   

وَ مَا شَهِدْنَا إِلاَّ بِمَا عَلِمْنَا وَمَا کُنَّا لِلْغَیْبِ حَافِظِینَ

 تفسیـــر لفظـــی :

پیش پدرتان بازگردید و بگویید اى پدر پسرت دزدى کرده

و ما جز آنچه مى‏ دانیم گواهى نمى‏ دهیم و ما نگهبان غیب نبودیم

 تفسیر ادبی و عرفانی :

                                    نوشتـــه انـــــد :

چون یعقوب از فـــراق یوسف بی سامان ؛

و درمانـــده ی درد بی درمــــان شد ؛

خواست که از یــــاد آن عزیـــز ،

زخم خود را مرهـم سازد ،

و با پیوندی از آنِ یوسف ،

عشق بازی کنـــد !

از این رو بنیامین را که ؛

با او از یک مشرب آب خورده ،

و در یک کنـــــار پـــرورده ،

و از یک مــــادر بودند ،

یادگار یوسف ســــاخت ،

و غمگســـــار خویش کـــــرد ،

که گفتــــه انــــد :

عاشق را پیوستـــه دل به گیتی گراید ،

که او را با معشـــوق پیونــدی بوَد ،

یا به وجهی مشاکلتــی دارد ،

( وجه اشتراکی داشته باشنــــد )

گوینـــــــــد :

روزی مجنــــون به صحرا بیرون شد ،

و آهــــــــوئی را شکار کرد !

چشم و گردن او را به لیلـــی ماننــد کرد !

دست به گردن وی فرو برد !

گردن و دو چشم وی را می بوسید !

و می گفت :

گردن و چشمان تو به گردن و چشمان لیـلــــی می مانَد !

از این رو ، چون یعقــــــوب دل در بنیــامیـــن بست ،

و پــــــــاره در وی آرام گرفت ،

دگر باره در حقّ او دهـــره ی زهـرآلــــود ،

از نیــــــــــام دهـــر برکشیـــــدند ،

و او را از پــــــــدر جــــــدا کردند ،

تا نام دزدی بر او افکنــــدنــــــد ،

و بر بـــلای او بــــــــلا افزودند !

و بر زخـــــــم او نمک پاشیدند ،

و سوختــــه را باز سوزانیدند !

چنان که آتش خرقه ی سوختـــــه خواهد تا بیفروزد !

و درد فـــــراق ، دل سوختــه ای خواهد تا با وی درسازد !

هر درد کــزین دلـــم قــــدم برگیــــــرد

دردی دگــرش بجـــــــای در برگیــــــرد

زان روی به دردی صحبت از سر گیــرد

کآتش چو رسد به سوخته از سرگیرد

یعقوب چون بنیامین را می دید ، او را تسلّی حاصل می شد ،

که گفتـــه انــــد : هرکه از نظر محـــــروم شود ، از اثر محفــــــــوظ می شود !

پس چون از بنیامین درمانــد ؛ ســوزَش به غـایت رسیــــد ،

و از درد دل بنـــــــالیــــــــد ! و به زبـــان حســــرت گفت :  ای افسوس بر یوسف و برادرش !

از جبّـــار کائنـــات و خلّاق موجودات پیـــــام آمد :

ای یعقوب ؛ تا کَی از این تأسف و تحسّر بر فراق یوسف ؟

و تا کَی این غم خوردن و آه کشیدن و نفس سرد سردادن ؟

خود هیــــچ غـــــم نخــــوری کــــه ؛ تا به وی مشغولی از ما باز مانده ای ! 

با دو قبله در ره توحید نتوان رفت راست

یا رضای دوست باید یا هوای خویشتن

ای یعقـــــــــوب ؛

نگر تا دگر نام یوسف را بر زبان نرانی ؛ و گرنه نامت از جریـــده ی انبیــــاء بیرون کنم !

گفتـــــه انــــــد که :

یاد یعقوب ، یوسف را تخم غمان است ، و یاد یوسف ، یعقوب را تخم ریحــــان است ،

چون او را به یــاد یوسف چنـدان عتــــــاب است !

پس ؛ هرچه جز یــــاد خـــــدا باشد ، همه تاوان است !

چرا که ؛ یــــــــــاد دوست چـــون جـــــــــان است ، بهتر بنگر که یاد دوست چون جـــان است !

یعقوب چون سیاست عتــــاب حـــــقّ دیـــــــــد ؛ از آن پس از یوسف یــــــاد نبــــــــرد ،

تا از درگاه عزت و رحمت به جبرئیل فرمان آمد که ؛ نزد یعقوب شو ، و یوسف را به یــــاد او آور !

جبرئیـــل آمــــد و نـــــــــام یوسف برد ، یعقوب آهـــــــــــی کشیـــد ،

آنگاه وحی آمــــــــد که ؛ ای یعقـــــــوب ؛ ما دانستیم زیــــر آه تــــــــو چیست !

به عزت و جلال خود سوگنــــد ؛

که اگر یوسف مُـــرده بـود ، چـــــــون وفـــــــاداری کــــــــردی !

برای تــــو او را زنــــده اش می کردیم !!

السلام علیک یا اباصالح المهدی

ای یوسف زهرا ؛ العجل العجل العجل یا صاحب الزمان

   نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 882 )                                                                        

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت بیست و پنجــــم )

سنّـت خـداونـدی

جزء سیزد هــم صفحــه 244 آیه 76 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم

فَبَدَأَ بِأَوْعِیَتِهِمْ قَبْلَ وِعَاء أَخِیهِ ثُمَّ اسْتَخْرَجَهَا مِن  وِعَاء أَخِیهِ کَذَلِکَ

 کِدْنَا لِیُوسُفَ مَا کَانَ لِیَأْخُذَ أَخَاهُ  فِی دِینِ الْمَلِکِ إِلاَّ أَن یَشَاءَ اللّهُ  

نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مِّن نَّشَاء وَ فَوْقَ کُلِّ ذِی عِلْمٍ عَلِیمٌ

 تفسیـــر لفظـــی :

پس [یوسف] به [بازرسى] بارهاى آنـــان پیش از بار بــرادرش پرداخت آن گاه آن را از بــار برادرش

[بنیامین] در آورد ، این گونه به یوسف شیوه آموختیم ، [چرا که] او در آیین پادشاه نمى‏ توانست

برادرش را بازداشت کنــــد مگــــــــر این که خــــــــــدا بخواهــــــد [و چنین راهى بدو بنماید]

درجات کسانى را که بخواهیم بالا مى‏ بریم و فوق هرصاحب دانشى دانشورى است

 تفسیر ادبی و عرفانی :

... کِدْنَا لِیُوسُفَ ...

خداوند تبارک و تعالی از روی اشارت می فرماید :

مـــــا یوسف را به انـــــواع بــــــــــلا بگردانیـــــــــدیم ،

و در مقـــامِ حیــرت ، بر بســـــاطِ حسرت ، بسی بداشتیم !

تا او را به محـــل کــرامت و رفعــــت رسانیــــــــدیــم .

آن محنــــت در برابر این نعمـــــت نه گران است ،

و آن حسرت به جنب این قربت نه تاوان است .

سنّت خداوند این است که :

مایه ی هر شادی ، همه رنــــــج است !

و زیر هر ناکامی ، هــــــــزار گنــــــــج است !

و اگر حکمت از این روشن تر خواهی ؛

ما در ازل حکم کرده ایم و قضا رانده ایم که ؛

یوسف پادشاه مصــــــر خواهـــد شد !

امّـــــا با طی این مراحــــل :

نخست ؛ او را به چاه ظلمت انداختیم ؛

تــا قــــــــــدر نعمت آزادی را بداند !

سپس او را به وحشت غربت انداختیم ؛

تا از درماندگیِ غریبــــان غافل نگردد !

سپس او را به ذلّ بنــــــدگی گرفتــــار نمودیم ؛

تا از حسرت دل اسیـــران و بردگان خبــردار گردد !

پس او را به زنــــــــدان مبتـــــلا ساختیم ؛

تا از سوز و اندوه دل زندانیـــان آگاه شود !

مــادری کن مر یتیمـان را بپــرورشان به لطف

خواجگی کن سائــلان را میلشان گردان وفـــا

با تـــو در فقـــر و غربت ما چه کردیم از کرم ؟

تو همان کن ای کریم از خُلق خود با خَلق ما

و همیشه سنت خداوندی بر این بوده که :

دانه تا زیـــــــــر خــــــــاک نرود ،

و تاریکی و فشار و حرارت را تحمل نکند ،

سبــــــــز نشـــــــود و گل و میـــــــوه نــدهـــــــد

...نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مِّننَّشَاء...

ما آن را که خواهیـــم ؛ پایگاه بلنـــد دهیم ؛ و درجـــات او بالا بریم ؛

نخست توفیق طاعت و سپس تحقیق مثوبت دهیم !

یعنی اول اخـــلاص در عمـــــــــل ،

سپس تصفیــــــــه ی حـــال ،

اول دوام خدمت بر مقام شریعت ،

سپس یافت مشاهدت در عین حقیقت !

آن استقامت ، اشاره به شریعت است ،

و آن مکاشفت ، نشان حقیقت است !

شریعت ؛ بنــــــــــدگی است ،

و حقیقت ؛ بی خــــــــودی است !

و اصل حقیقت ؛ جمـــع میـــــان شریعت و حقیقت است .

آواز سروش

بر در میکــــــــده ، پیمانه زدم خرقـه به دوش 

تاشـــود از کفــــــم آرام و رَوَد از سـر هـوش

از دم شیخ ، شفـــاى دل من حاصـــل نیست 

 بایدم ، شکـــــــــوه برم پیش بت باده فروش

نه محقق خبــــــرى داشت ، نه عارف اثـــرى

بعد از این ، دست من و دامن پیــرى خاموش

عالم و حوزه خود ، صـوفى و خلوتگـه خویش

 ما و کــــوى بت حیــرت‏ زده ی خانه به دوش

از در مـــــــــــدرسه و دیـــر و خرابـــات شدم 

تا شــــــوم بر در میعـادگهش حلقه به گوش

گوش از عــربـــده ی صـــوفى و درویش ببند

تا به جــانت رسد از کـــــوى دل ، آواز سروش

[ دیوان امام خمینی (ره) ص 130 ]

صبر کن یا فاطمه (س) ای بانوی پهلو شکسته

مهدیت با شیشه ی دارو و درمـــان خواهـد آمد

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 881 )                                                                         

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت بیست و چهـــارم )

ذخیـره ی عظیــم

جزء سیزد هــم صفحــه 243 آیه 69 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم

وَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَى یُوسُفَ آوَى إِلَیْهِ أَخَاهُ

قَالَ إِنِّی أَنَاْ أَخُوکَ فَلاَ تَبْتَئِسْ بِمَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ   

 تفسیـــر لفظـــی :

و هنگامى که بر یوسف وارد شدند ، برادرش [بنیامین] را نزد خود جاى داد

[و  ] گفت من برادر تو هستم ! بنابراین از آنچه [برادران] مى‏ کردند غمگین مباش

 تفسیر ادبی و عرفانی :

فرزندان یعقوب چون در سفر دوم به مصر ،

بنیامین را بنا به خواست یوسف (عزیز مصر) با خود بردند ،

او را گرامی داشتند ، و خدمت وی همی کردند ،

به هر منزل که می رسیدند ؛ جای او را آماده کرده ،

طعــــام و نوشیدنی بر او عرضه می کردند ؛

تا به یک فرسنگی مصــــــر رسیدند ،

یوسف مأموری گمارده به تا او را از آمدن آنان خبـــر کند !

یوسف را خبـــــر کردند که آن ده مــــــــرد کنعــــــانی بیامــدند ،

و با آن ها جوانی دیگر است که او را مکـــرّم و محتـــــرم می دارند !

یوسف بدانست که بنیــــامیـــــن با ایشان است ،

بفرمود تا ســـــــرای بیـــــاراستنـــــــد ،

و آذین بستنـــد و تخت بنهادند ،

و امیران و وزیران و درباریان و سروران و سرهنگان ،

هرکس را به جای خویش به خدمت بداشتند ،

یوسف نیـــز خود را بیـــــــاراست ،

تـــاج بر سر نهــــاد و بر تخت حکومت بنشست !

چون برادران بیامدند برپای خاست و همه را نوازش کرد ،

و پرسش نمود و پیش خود نشانید ،

آن گاه روی به بنیـــامیـــــن کـــــرد و گفت :

ای جـــــــوان ؛ تو را چه نـــــام است ؟

گفت : بنیامیــــن و به پا خاست ،

و بر یوسف ثنــــا گفت و آفرین کرد و گفت :

این نــــــام را پــــــدرم نهـــــاده ،

اما اکنون که در خدمتِ عزیــــــز هستم ،

هر نـــــام که ایشان فرماید آن بُوَد ،

یوسف پرسید : فرزنـــــد داری ؟

گفت : آری

پرسید : چه نـــــــام نهـــــــادی ؟

گفت : یوســـــف !

پرسید : چرا او را یوسف نام کردی ؟

گفت : برای آن که مر ا برادری بود به نام یوسف ،

و او غــایـــــب گشت !

اکنون این پسر را یوسف خواندم تا یادگار او باشد !

یوسف را بغض در گلو ، و آب در چشم آمد !

به سرعت به اندرون رفت و بگریست !

آن گاه که آرام شد بازگشت ،

و فرمان داد تا طعــــام بیاورند ،

ایشان را شش خــــــوان آوردند ،

آراستـــه و ساختـــــه با خوراکی های رنگارنگ !

یوسف گفت :

هر دو برادر که از یک مادرند بر یک خوان نشینند ،

دو به دو نشستند و بنیامیــــــن تنها ماند !

یوسف گفت : تو چرا نمی نشینی ؟

گفت : شرط هم خوانی را هم مادری کردی ،

و مرا برادر هم مادری نیست ،

و آن کس که مرا برادر هم مادری بود حاضر نیست ،

نه زندگی او مرا معلوم تا بجویمش ،

و نه از مردگی او مرا خبر تا بمویمش !

نه طاقت دل بر فراق نهادن !

نه امید وصال داشتن !

نه آن پــــدر پیــــر را در محنت و سوکواری دیدن !

و نه به چـــــاره ی درد او رسیدن !

یوسف رو سوی برادران کرد و گفت :

چون او تنهـــا است فرمان دهید تا با من بر خوان نشیند !

بــــــرادران همــــــــه بر پــــــــای خواستنـــــــــــد ،

و عــــزیــــز را آفــــرین کردنـــد و گفتنـــــد :

اگر او را با خود بر خـــوان نشانیدید ،

او را ذخیـــــره ی عظیــــــــــم ،

و شــــرفی بس بــــزرگ ،

و موجب افتخار مــا ،

و تکریمی برای یعقوب است ،

و شادی ای باشد که به دل محنت زده ،

و انــــــدوه مــــالیـــــــــده آن پیـــــــــر رســـــانی !

پس یوسف بنیامیــــن را با خود بر خوان نشانید ،

در حال ؛ یوسف دست آورد تا غـــــذا خورَد ،

بنیامین چون دست یوسف را بدید ،

آهی سرد از دل برآورد و آبی گرم از چشم فرو ریخت ،

و دست به غـــــــذا نمی بـُــــــرد !

یوسف سبب پرسیـــــد ؛

بنیامین گفت : مرا میل و اشتهای غذا خوردن نماند !

چون که دست و انگشتان تو بدیدم که ؛

سخت مانند دست و انگشتان برادرم یوسف است !

گوئی عزیز و یوسف سیبی هستند که دو نیم شده باشد !

یوسف چـــــون این سخــــــــن از وی بشنیــــــــد ؛

بر خود پیچیـــــــد و او را گریستــــن گرفت !

اما تحمل کرد و خویشتنداری نمود ،

تا از طعــــام فــــــارغ شدند ،

آن گاه به دست هریک خلالی سیمین دادند ،

و به دست بنیامین خلالی زرّین !

که بر سر آن مرغی مجوّف به مشک سوده بود ،

و هر آن که بنیامیــــــــن خـــلال می کرد ؛

مشــــــک بر وی همــــی ریخت ،

برادران را شگفت آمـــــد !

تا روبیـــــل که بـــرادر بزرگتــــر بود گفت :

مـــــا هــرگـــــــز این خــــــلال ندیــــــده ایــــم !

پس ایشان را به مهمـــــانخـــانه فرو آوردند ،

و یوسف به خلوت خانه ی خود باز رفت ،

و کس فرستاد و بنیامین را بخواند ،

و در آن خلوت خانه به او گفت :

آیا دوست داری به جای آن برادر که ناپدید شده ،

من بـــــــرادر تــــــــو بــاشــــــــم ؟

بنیــامیـــــــن گفت :

شاهــــا ؛

چون تو ، بــــرادر ، که را بوَد ؟ و که را سزَد ؟

و کجا تـــوان به خانــــــــه آورد ؟

لکن نه چون یوسف ،

که یعقوب و راحیل او را زادند !

یوسف چون این سخن بشنید بگریست و برخاست ،

و او را در بر گرفت و گفت : ( اِنِّی اَنَا اَخُوک )

اندوه مدار و غم مخور که من یوسف برادر تو هستم !

و بدین سان یوسف پس از سالها فراق ، برادر را در آغوش گرفت

و بنیـــــامیـــــــن را نیز فـــــــــــــــراق به وصــــــــال منجر شد

امّـــــا این امّت کَی یوسف خود را خواهد دیـــــد ؟

آیـــــــــا می شود که مــــــــــا هــــم روزی ؛

یوسف گم شده ی خود را ببینیم؟

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 880 )                                                                         

ســوره 12 : یوسـف ( مـکّــی ـ 111 آیه دارد ـ جزء دوازدهم ـ صفحه 235 )

  ( قسمــت بیست و سوم )

تیـر فـراق و روز وصـال

جزء سیزد هــم صفحــه 243 آیه 69 ) 

بسم الله الرحمن الرحیم

وَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَى یُوسُفَ آوَى إِلَیْهِ أَخَاهُ

قَالَ إِنِّی أَنَاْ أَخُوکَ فَلاَ تَبْتَئِسْ بِمَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ

 تفسیـــر لفظـــی :

و هنگامى که بر یوسف وارد شدند ، برادرش [بنیامین] را نزد خود جاى داد

[و] گفت من برادر تو هستم ! بنابراین از آنچه [برادران] مى‏ کردند غمگین مباش

 تفسیر ادبی و عرفانی :

زیر تقدیر الهی تعبیــــــه هاست ،

و در قصّـــــــه ی دوستـــــی ،

در باب دوستـــــــان ، قضیّـــــــه هاست ،

یعقوب و بنیامین هر دو مشتـاق دیــــــدار یوسف بودند ،

و خستـــــه ی تیـــــر فــــــــراق او ،

این که یعقوب در غمخـانـــه با درد فـــراق سال ها بمانده ؛

و بنیــامیــن بـــه مشاهــــــده ی یــوسف رسیـــده ؛

و بشــــارت « اِنِّی اَنَا اَخُوک » از وی شنیده ؛

نه از آن جهت است که بنیامین را بر یعقوب شرف است !

لکن با ضعیفــــــان رفـــــق بیشتـــــر کنند ،

که ؛ حوصلــــه ایشــــان بر بــــــلا کم تابد !

و بــــــــــلا کــــه روی نمایـــــد ؛

به قـــدر ایمــــــــــان هرکس روی نماید ،

هرکه را ایمــــان قـــــوی تر ؛ بــــــــلا بیشتـــر !

موسی را گفت : « وَ فَتَنّاکَ فُتُوناً » ،

آن قدر تو را در بــــــلا آزمایش کردیم تا صافی و پاک شدی ،

رسول الله (ص) فرمودند :

خداوند بـــــلا را برای ولیّـــــــــان ،

و شهــــــــادت را برای دوستـــــــــان قرار داد .

بنیامین از پیش پــــــــــدر بیامــــــد ،

او را درد بر درد بیفـــــــــــزود ،

امّا یوسف به دیــــــــدار وی بیاسود !

آری چنین است تقدیــــر الهـــی و حکــــم ربّـــانی ،

آفتاب درخشان هرچنـــــد فــــــــرو می شود ؛

تا بر گـــــروهــــــی تاریــکــــــــــی آرد !

ولی به گروهی دیگــــر بــــــاز آیــــد و روشنــــــــی تابد !

بنیامیــــــن را اگـــر شبِ فـــــــراقِ پــــدر پیش آمد ؛

خیلی زود صبــــحِ وصــــــال یوسفش برآمد !

و ماه رویِ دولت ناگاه از در درآمـــد .

به بنیامیــــن بار نسبت دزدی برنهـــادنـــــــد !

گفــــت : بـــــاکی نیست ! بــــــــر دارم ؛

که در مشاهده ی جمال یوسف ؛

اکنـــــــون که نزدیک روح خود یافتــــم ؛

آن شـــربت زهـــرآگیـــن را نوشـــاگیــــن یافتــم ،

و اگـــر روزی به حســـــرت اشک باریـــــــدم ؛

امروز آن حسرت ، همه دولت انگاشتم .

گر روز وصـــال بـــاز بینم روزی

با او گله های روز هجران نکنم

دوران چهل ساله ی فراق یعقوب به سر آمد ،

و دوران هزارو دویست ساله ی فراق شیعیان به سر نیامد !

چــــــــــرا ؟

گفتــم که روی خوبت از من چـــــرا نهان است

گفتــا تو خود حجابی ورنه رخــــــم عیان است

گفتــم که از که پرسم جانــــــــــــا نشان کویت

گفتــا نشان چه پرسی آن کـوی بی نشان است

گفتــم مرا غـــم تـــــــو خوشتـر ز شــــــادمانی

گفتــا که در ره مـــا غــــــم نیــز شـادمانی است

گفتــم که سـوخت جانـــــــم از آتش نهــــــــانم

گفت آنکه سوخت او را کی نالـــه یا فغان است

گفتم فـــــــــراق تا کی گفتــــا که تا توهستی

گفتم نفس همین است گفتـا سخن همان است

گفتم که حاجتی هست گفتــــا بخـــــواه از ما

گفتــم غمــم بیفــــــزا گفتــــا کــــه رایگان است

گفتم ز فیض بپذیــر این نیـــــــم جان که دارد

گفتـــا نگاه دارش غمخــــانه ی تــــــو جان ست

اَللهُمَّ عَجِّــل لِوَلِیِِّــکَ الفَـــرَج